Historia pierwszej na świecie szczepionki

Na początku XVIII wieku ospa prawdziwa dziesiątkowała populację Europy. Podczas panicznych prób znalezienia lekarstwa na tę chorobę, Edward Jenner odkrył pierwszą w historii szczepionkę i zmienił bieg dziejów zarówno ludzkości, jak i wprowadził medycynę na zupełnie nowe tory. Obecnie słusznie uważa się go za ojca nowoczesnych szczepionek i człowieka, który ocalił miliony istnień – nie tylko ludzkich.

Ospa prawdziwa to piekielnie niebezpieczna choroba. Średnio 4 na 10 osób zarażonych umiera. Objawiała się wysoką gorączka, zmęczeniem, bólem głowy i pleców. Kilka dni po infekcji pojawiała się bolesna czerwona wysypka – zaczynająca się na twarzy i górnych partiach ramion, a następnie rozprzestrzeniająca się na całym ciele, pozostawiając poważne blizny.

Opisywany Edward Jenner był zwykłym lekarzem rodzinnym z Gloucestershire, jednak posiadał niezwykłą ciekawość świata i bystrość umysłu. Pewnego dnia spostrzegł, iż kobiety dojące krowy na wsi w pobliżu jego rodzinnego miasta Berkeley – mają zdrową skórę i nie posiadają blizn pozostawianych przez ospę. Po zbadaniu sprawy dowiedział się, że wszystkie one przeszły wcześniej ospę krowią, która jak się okazało chroniła je przed ospą prawdziwą.

Jednakże dopiero gdy natknął się na Sarę Nelmes, która miała pęcherze na rękach po wydojeniu krowy, Edward wpadł na pomysł, aby zainfekować zdrową osobę ospą krowią Sary, opierając się na swojej wiedzy o wariolacji. Wariolacja była pierwszą metodą prób opanowania rozprzestrzeniania się ospy. Polegała na wystawianiu ludzi, którzy nigdy nie chorowali na ospę, na działanie niewielkiej dawki wirusa. Powodowało to wystąpienie u nich objawów jak gorączka i wysypka, niemniej śmiertelność takiego przechorowania była wyraźnie mniejsza.

14 maja 1796 roku Jenner wykorzystał ropę ze zmian wywołanych u Sary i zaszczepił nią Jamesa Phippsa, 9 letniego syna ogrodnika Jennera, który nigdy nie chorował na żadną z obu wersji ospy. Phipps zachorował na wersję krowią, ale po tym, jak niedługo później został narażony na ospę prawdziwą, nie zaraził się nią. Okazało się, że jest całkowicie odporny.

Jenner opublikował swój traktat, w którym szeroko opisał owe odkrycie, jednocześnie nie szukając poklasku i pieniędzy za swoją pracę. Jego celem było nie tylko zlikwidowanie ospy, ale także sprawienie, by szczepienia były darmowe i dostępne dla każdego człowieka. To się w dużym stopniu udało.

Niestety pomimo odkrycia, ospa nadal była dość powszechna w Europie przez kolejne dwa wieki. Dopiero w 1967 roku rozpoczęto masowy program szczepień na ospę obejmujący ogniska na całym świecie. Dzięki temu 8 maja 1980 roku ogłoszono oficjalnie, iż wirus został eradykowany, a świat jest wolny od ospy prawdziwej.